انواع موم

موم‌ها

بسته به منبع تأمین موم‌ها، می‌توان آن‌ها را به موم‌های حیوانی، نباتی، معدنی و سنتزی تقسیم‌بندی کرد. برخی حشرات، موم‌های حیوانی را به‌عنوان پوشش‌های محافظ از خود ترشح می‌کنند. موم‌های نباتی به‌عنوان پوشش بر روی برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌ها و بذرها یافت می‌شوند. موم‌های معدنی، موم‌های پارافینی هستند که از نفت به دست می‌آیند، این موم‌ها از زغال‌سنگ، زغال‌سنگ نارس و زغال‌سنگ قهوه‌ای نیز به دست می‌آیند. موم‌های معدنی حاصل از نفت موم‌های واقعی (استر) نیستند، بلکه به دلیل مشخصات فیزیکی‌شان بدین ترتیب طبقه‌بندی می‌شوند.

موم زنبورعسل

موم زنبورعسل احتمالاً مشهورترین نوع موم است. به روش استخراج با حلال، پرس یا جوشاندن در آب این موم را از شانه عسل می‌گیرند. بیش از نیمی از شمع‌ها از این موم ساخته می‌شوند.

موم کارناوُبا

این موم از نخل کارناوبا که در برزیل می‌روید، گرفته می‌شود. برگ‌های این درخت را بریده و به مدت ۳ روز خشک می‌کنند و سپس به کوبه خانه می‌فرستند. عمل خشک‌کردن، موم را سست می‌کند و می‌توان آن را به‌آسانی از برگ‌های بریده تکاند. این موم روی کف اتاق می‌ریزد و در پایان هرروز جمع‌آوری و ذوب می‌شود. از ۱۹ لیتر موم پودر شده کمتر از یک لیتر موم مذاب به دست می‌آید. این موم را پس از صاف کردن می‌گذارند تا سخت شود و آن را می‌فروشند. هر درخت نخل سالانه حدود g90 موم تولید می‌کند. این محصول به‌عنوان جزء تشکیل‌دهنده جلالی کف، خودرو و مبلمان به مصرف می‌رسد و از آن در کاغذ کپی، شمع و برخی محصولات قالب‌گیری شده استفاده می‌شود.

موم کافوری

روغن گرفته‌شده از حفره سر و بخش‌هایی از چربی نهنگ اسپرم درواقع به دلیل ترکیب شیمیایی‌اش یک موم است. موم کافوری برای روان کاری حائز اهمیت است. روغن سر نهنگ پس از سرد شدن و گیرش، یک موم جامد است. روغن سر نهنگ پس از سرد شدن و گیرش، یک موم جامد است. این موم حاوی حدود %۱۱ روغن اولیه و عمدتاً ستیل پالمیتات است که آن را ذوب کرده و با محلول رقیق و داغ سود سوزآور عمل می‌آورند و سپس آن را با آب شسته و در قالب می‌ریزند تا جامد شود. این ماده مات، بی‌بو و بی‌مزه است و از آن عمدتاً به‌عنوان پایه پمادها استفاده می‌شود.

اورزوکریت

این نامی است که به برخی موم‌های معدنی طبیعی داده‌شده است. اوزوکریت که ازنظر تجارتی شناخته‌شده است یک موم خاکی ویژه است که در اروپای شرقی استخراج می‌شود، اما موم‌های مشابه و مهم دیگر در سایر جاها استخراج می‌شوند.

موم پارافینی

این موم درنتیجه تقطیر در برخی اجزای روغن‌موتور، تغلیظ می‌شود و به‌وسیله سرد کردن و صاف کردن فشاری جدا می‌گردد. استخراج اجزای روغن‌موتور با مثلاً مخلوطی از متیل اتیل کتون و بنزن و سپس تقطیر آن تا مرحله ایجاد اجزایی با نقاط جوش نزدیک به هم سبب تولید موم‌هایی با بلورهای ریز می‌شود.

موم مونتان

نام مونتان عموماً در مورد موم‌هایی که از موم قیری حاصل از استخراج زغال‌سنگ قهوه‌ای قیری یا پلمه، با حلال به دست می‌آمد، به کار می‌رفت. اما می‌توان موم مشابهی را از زغال‌سنگ نارس یا زغال‌سنگ قهوه‌ای به دست می‌آورد. مصارف مهم این موم عبارت‌اند از عایق‌های الکتریکی، جلاها و چسب‌ها و چربی.

موم فرفیون

این موم با جوشاندن ساقه‌های گیاه فرفیون در مخلوط آب و سولفوریک اسید به دست می‌آید. این گیاه در مکزیک و جنوب غربی ایالات‌متحده می‌روید. پس از جوشاندن گیاه، موم حاصل را از روی سطح مایع جمع می‌کنند. راه دیگر به دست آوردن این موم استخراج ساقه‌ها با هگزان و سپس بازیابی موم به کمک تقطیر حلال است.

موم‌های سنتزی

از مواد گوناگون برای ساختن موم‌های سنتزی استفاده می‌شود. کربوواکسها پلی‌اتیلن گلیکول‌هایی با وزن مولکولی زیادند. این مواد نه‌تنها خود حالت مومی دارند بلکه از آن‌ها به‌عنوان امولسیون کننده موم‌ها نیز استفاده می‌شود. از الکل‌های آلیفاتیک سنگین‌تر به‌عنوان جانشین موم‌های امولسیون شده استفاده می‌شود. سایر موم‌های سنتزی از اسیدهای چرب و آمین‌ها و موم‌های پارافینی تهیه می‌شوند.