مونو اتیلن گلایکول چیست؟ [مشخصات فنی + کاربرد های MEG]

مونو اتیلن گلایکول نوعی ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C₂H₆O₂ است. عمده ی استفاده از این ماده در ساخت الیاف پلی استر و فرمولاسیون ضدیخ می باشد. مونو اتیلن گلیکول یا MEG بویی ندارد و همچنین بدون رنگ است. مزه ی مونو اتیلن گلایکول شیرین است و حالت چسبناک مانندی دارد. مونو اتیلین مانع از یخ زدگی موتور خودروها به خصوص در فصول سرد می شود. از این ماده علاوه بر فرمولاسیون ضد یخ در خنک کننده های گاز کمپرسور صنعتی نیز استفاده می شود. اتیلن گلایکول کاربردهای فراوانی صنایع گوناگون دارد که به همین جهت درخواست خرید مونو اتیلن گلایکول در صنایع گوناگون بسیار بالا رفته و سعی کردیم در این مقاله به بررسی ویژگی ها و کاربرد های مونو اتیلن گلایکول پرداخته ایم تا اگر قصد تهیه این ماده را دارید این مقاله راهنمایی در این مسیر برای شما باشد

مونو اتیلن گلایکول چیست؟

مونو اتیلن گلایکول یا اتیلن گلایکول یک ترکیب شیمیایی است که به صورت مختصر به آن MEG(Mono Ethylene Glycol) می‌گویند و فرمول شیمیایی آن C₂H₆O₂ است. این ترکیب بخشی از خانواده اتیلن گلایکول‌ها است و از لحاظ شیمیایی یک الکل با دو گروه هیدروکسیل (-OH) متصل به یک مولکول اتیلن است.
استفاده‌های متداول این ترکیب در صنعت شیمیایی، تولید فیبرهای پلی‌استر، تولید ضد یخ، مواد خنک‌کننده، و همچنین در صنایع پزشکی و غذایی به عنوان یک حلال و ماده افزودنی ایمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین، مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده آنتی‌فریز نیز در سیستم‌های خنک‌کننده خودروها استفاده می‌شود. اتیلن گلایکول با نام های ۱ و ۲- اتان دی اُل، اتیلن الکل،۱ و ۲- دی هیدروکسی اتان و اسید هیدروکربنوس نیز شناخته می شود. مونو اتیلن علاوه بر خاصیت ضد یخی که دارد، از خاصیت آبگیری نیز بهره مند است. اتیلن گلایکول در آب حل قابل حل است و به میزانی مساوی در استون، گلایکول اتر و الکل های آلیفاتیک حل می شود.

تولید مونو اتیلن گلایکول چگونه است؟

مونو اتیلن گلایکول (MEG) به عنوان یک ماده شیمیایی از فرآیند تولید اتیلن گلایکول (EG) به دست می‌آید. فرآیند تولید MEG عبارت است از:
ابتدا، اتیلن گاز اکسیده می‌شود تا به اتیلن اکساید (EO) تبدیل شود.سپس اتیلن اکساید با آب تحت شرایط خاص هیدراته می‌شود و به اتیلن گلایکول تبدیل می‌گردد.فرآیند ذکر شده به عنوان فرایند کاتالیز شده با اتیلن اکسید (EO) استفاده می‌شود. این فرآیند با استفاده از کاتالیست‌هایی مانند کاتالیست‌های نقره یا آلومینیوم اکسید انجام می‌شود.تولید MEG از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا این ترکیب به عنوان ماده اولیه برای تولید فیبرهای پلی‌استر و محصولات شیمیایی دیگر که در صنایع مختلف استفاده می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه ی تولید مونو اتیلن گلایکول

اولین استفاده از مونو اتیلن گلایکول به سال ۱۸۵۹ میلادی برمیگردد. هنگامی که برای اولین بار این ماده توسط شیمیدانی فرانسوی به نام چارلز آدولف وورتز از طریق صابون سازی اتیلن گلیکول تهیه شد. همچنین در سال ۱۹۲۵ نیز اولین کارخانه ی بزرگ تولید اتیلن گلیکول ایجاد شد.در دهه ۱۹۳۰، فرآیند تولید اتیلن گلایکول به عنوان یک فرآیند پیچیده و دشوار شناخته شد. اما با پیشرفت‌های صنعت شیمی و فرآیند‌های نوین، تولید این ماده به شکل انبوه و اقتصادی‌تر شد.پس از جنگ جهانی دوم، با پیشرفت تکنولوژی و نیازهای صنعتی روزافزون، تولید MEG به مقدار بیشتری گسترش یافت و تاکنون به یکی از مهمترین مواد اولیه در صنعت شیمیایی تبدیل شده است.

مشخصات فنی مونو اتیلن گلایکول

مونو اتیلن گلایکول (MEG)، یک ترکیب شیمیایی با فرمول  C₂H₆O₂ است.این ترکیب به دلیل ویژگی‌های آنتی‌فریز، حلالیت، و کاهندگی گرما، در صنایع مختلف از جمله صنایع پلی‌استر، آنتی‌فریز، غذایی، آرایشی و بهداشتی و غیره استفاده می‌شود. مونو اتیلن گلایکول، که یکی از انواع گلایکول‌ها است، دارای مشخصات زیر است:

• وزن مولکولی: حدود ۶۲.۰۷ گرم بر مول (g/mol)
• فرمول شیمیایی: C₂H₆O₂
• شکل ظاهری: یک مایع بی‌رنگ، بی‌بو و لطیف
• نقطه اشتعال در حضور شعله: ۱۱ درجه سانتی گراد
• نقطه ذوب: حدود -۱۳ درجه سانتی‌گراد
• اسیدیته: ندارد
• نقطه جوش: حدود ۱۹۸-۱۹۹ درجه سانتی‌گراد
• دمای خود آتش گیری: ۳۹۸ درجه ی سانتی گراد
• چگالی: حدود ۱.۱۱۳۵ گرم بر سانتی‌متر مکعب

ویژگی های مونو اتیلن گلایکول

مونو اتیلن گلایکول (MEG) یک ترکیب شیمیایی با ویژگی‌های متنوع است که در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.یکی از ویژگی‌های اصلی MEG این است که به عنوان یک ضد یخ و آنتی‌فریز عمل می‌کند. این خصوصیت مونو اتیلن گلایکول را برای استفاده در سیستم‌های خنک‌کننده خودروها و سیستم‌های گرمایشی مناسب می‌سازد.مونو اتیلن گلایکول به خوبی در آب حل می‌شود، که این ویژگی آن را برای استفاده در فرآیندهای شیمیایی، صنایع آرایشی و بهداشتی و غیره مناسب می‌کند.

برخی از محصولات حاوی MEG، به خاطر خاصیت ضد‌باکتریال آن در صنایع بهداشتی و آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.با افزایش غلظت مونو اتیلن گلایکول در آب، نقطه جوش آب پایین می‌آید. این خاصیت برای برخی فرآیندهای صنعتی اهمیت دارد.مونو اتیلن گلایکول در دسترس است و قیمت به نسبت پایینی دارد. MEG خاصیت خوبی در کاهش گرمای محیط دارد و می‌تواند به عنوان یک مایع خنک‌کننده در سیستم‌های حرارتی مورد استفاده قرار گیرد.در برابر رطوبت، مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده حافظ مؤثر در برابر یخ‌زدگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.این ویژگی‌ها باعث استفاده گسترده از MEG در صنایع مختلف شده است.

کاربردهای مونو اتیلن گلایکول

مونو اتیلن گلایکول کاربردهای فراوانی دارد که به عنوان مهم ترین کاربردهای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

به عنوان ضد یخ

با حل شدن MEG در آب، پیوند هیدروژنی شکسته می شود. مونو اتیلن گلایکول در دمای منفی ۱۲ درجه ی سانتی گراد یخ می زند.این ماده به عنوان یک افزودنی به سیستم‌های خنک‌کننده خودروها و سیستم‌های گرمایشی افزوده می‌شود تا از یخ‌زدگی جلوگیری کند. به عبارت دیگر، اضافه کردن مونو اتیلن گلایکول به آب باعث می‌شود که نقطه یخ‌زدگی محلول پایین بیاید و آب حتی در دماهای پایین‌تر یخ نزند.این کاربرد بسیار مهم است زیرا در مناطق سرد، آب ممکن است به طور طبیعی یخ بزند و این ممکن است باعث آسیب به سیستم‌های خنک‌کننده و سایر قطعات خودرو یا سیستم‌های گرمایشی شود. استفاده از مونو اتیلن گلایکول به عنوان ضدیخ این مشکل را حل می‌کند.

خنک کننده و انتقال دهنده ی حرارت

مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده ی خنک کننده و انتقال دهنده ی حرارت در سیستم های تهویه هوا و همچنین سیستم های زمین گرمایی برای انتقال دادن گرمای زمین استفاده می شود. همچنین برای جابجایی حرارت در اتومبیل ها و کامپیوترها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

صنعت پلاستیک

مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده پیشرفته در تولید پلی‌استرها و پلی‌ترفتالات (PET) استفاده می‌شود که در تولید بطری‌ها و محصولات پلاستیکی دیگر نقش دارد.

فیبرهای پلی استر

از مونو اتیلن گلایکول در تولید فیبرهای پلی‌استری که در تولید پارچه‌ها، فرش‌ها و الیاف مصنوعی استفاده می‌شوند، استفاده می‌شود.

سیالات انتقال حرارت

مونو اتیلن گلایکول (MEG) در سیالات انتقال حرارت به عنوان یک حلال حرارتی مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده خنک‌کننده در سیستم‌های خنک کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم‌ها معمولاً در صنایعی که نیاز به کنترل دما برای حفاظت از تجهیزات دارند، استفاده می‌شوند، از جمله صنایع الکترونیک، خودروسازی، و صنایع شیمیایی.

صنایع غذایی

در بعضی از محصولات غذایی، مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده افزودنی جلوگیری کننده از یخ زدگی محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد.مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده رطوبت‌دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از خشک شدن نوشیدنی‌ها و افزایش طول عمر آنها جلوگیری کند. به عنوان یک ماده پایدار کننده و آنتی‌کریستالیزه کننده در تولید شکلات‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به بهبود کیفیت و طعم محصولات کمک کند.

چسب های پایه آب

مونو اتیلن گلایکول (MEG) در صنعت چسب‌سازی، به ویژه در تولید چسب‌های پایه آب، کاربردهای متعددی دارد. این ترکیب شیمیایی به عنوان یک گلایکول پلی‌الکلی با خواص مذاب‌کننده و حالت‌دهنده، ویژگی‌های مثبتی برای چسب‌ها ایجاد می‌کند.MEG به عنوان یک منعقدکننده و محکم‌کننده عمل می‌کند، که می‌تواند به بهبود چسبندگی و استحکام چسب در سطوح مختلف کمک کند. مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده آنتی‌اکسیدان نیز عمل می‌کند و می‌تواند به پایداری چسب در طول زمان کمک کند.

صنعت داروسازی

مونو اتیلن گلایکول در تولید برخی از داروها نقش مهمی دارد.MEG به عنوان یک ماده حل کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خاصیت می‌تواند در فرآیندهای مختلف مانند تولید و فراوری داروها مورد استفاده قرار گیرند.

رنگ های لاتکس

مونو اتیلن گلایکول (MEG) در تولید رنگ‌های لاتکس به عنوان یک ماده نرم‌کننده و حالت‌دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. MEG به عنوان یک گلایکول پلی‌الکلی با خواص مذاب‌کننده و حالت‌دهنده، به مواد لاتکس اضافه می‌شود تا خواص مطلوبی در محصول نهایی به دست آید.مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده نرم‌کننده برای حفظ انعطاف‌پذیری و نرمی رنگ‌های لاتکس و همچنین به عنوان یک ماده رطوبت‌دهنده برای جلوگیری از خشک شدن زودهنگام و کاهش کیفیت محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آرایشی و بهداشتی

در تولید بعضی از محصولات آرایشی و بهداشتی از مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده ی حفظ آب و رطوبت استفاده می شود. مونو اتیلن گلایکول به عنوان یک ماده مرطوب‌کننده در ترکیبات برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرم‌های پوست و لوسیون‌ها استفاده می‌شود.همچنین MEG به عنوان یک ماده ضد خشکی در ترکیبات برخی از محصولات مراقبت از پوست مانند صابون‌ها و شامپوها استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند از ازدیاد تبخیر آب از پوست جلوگیری کرده و پوست را محافظت کند.مونو اتیلن به عنوان یک ماده افزودنی در ترکیبات برخی از محصولات آرایشی مانند لایه‌های پودر و رژ‌لب نیز استفاده می‌شود.

امولسیون های آسفالت

مونو اتیلن گلایکول (MEG) در صنایع نفت و گاز به عنوان یک ماده ضد یخ و حلالیت‌دهنده برای امولسیون‌های آسفالت (مخلوط هیدروکربنی که می‌تواند از مخلوط آسفالتین و مواد دیگر تشکیل شده باشد) استفاده می‌شود. نقش اصلی MEG در این حوزه به عنوان یک ضد یخ در مخلوط‌های آسفالت است. در سیستم‌های آسفالت، امولسیون‌ها برای حفظ پایداری آسفالت در شرایط مختلف محیطی استفاده می‌شوند. MEG به عنوان یک ماده ضد یخ باعث جلوگیری از ایجاد یخ در مخلوط‌ های آسفالت شده و حفظ کارایی آنها در شرایط سرما می‌شود.استفاده از MEG در امولسیون‌های آسفالت به دلیل ویژگی‌های ضد یخ و حلالیت‌دهنده‌اش، به بهبود عملکرد و پایداری آنها در شرایط سخت محیطی کمک می‌کند.

صنایع شیمیایی

در صنایع شیمیایی نیز از مونو اتیلن گلایکول برای تولید بعضی از محصولات شیمیایی مانند رزین ها و محصولات پلی استری استفاده می شود. MEG به عنوان یک ماده اولیه مهم در تولید فیبرهای پلی‌استر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فیبرها در تولید مواد نساجی و پارچه‌ها به کار می‌روند.

خازن های الکترولیتی

مونو اتیلن گلایکول (MEG) در برخی از خازن‌های الکترولیتیک نیز کاربرد دارد. الکترولیت‌ها موادی هستند که در حالت محلول با توانایی ایجاد جریان الکتریکی عمل می‌کنند. خازن‌های الکترولیتیک از یک الکترولیت به عنوان ماده فعال در میان دو الکترود برای ذخیره یا تخلیه بار الکتریکی استفاده می‌کنند.در برخی از خازن‌های الکترولیتیک، MEG ممکن است به عنوان یک جزء از الکترولیت استفاده شود. خواص مونو اتیلن گلایکول که از جمله مقاومت الکتریکی مناسب و پایداری در شرایط مختلف است، می‌تواند آن را به یک انتخاب مناسب برای برخی از کاربردهای خازن الکترولیتیک تبدیل کند.

سیستم های آب کشاورزی

از آنجا که مونو اتیلن گلایکول خاصیت ضد یخ دارد در سیستم های آب کشاورزی به کار میرود.مونو اتیلن گلایکول (MEG) یک ترکیب شیمیایی با فرمول شیمیایی C₂H₆O₂ است و از گروه گلایکول‌ها می‌باشد. این ترکیب خواص ضد یخ و حلالیت خوب در آب دارد، بنابراین در برخی از سیستم‌های آب کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مونو اتیلن گلایکول حلالیت بالایی در آب دارد و می تواند به عنوان یک ماده ی حل کننده برای اضافه نمودن به مخزن آب در سیستم های کشاورزی مورد استفاده قرار بگیرد.

بسته بندی و نگهداری مونو اتیلن گلایکول

بهتر است مونو اتیلن گلایکول در محیط های خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود. محل نگهداری MEG باید خنک و به دور از رطوبت و گرما باشد.مونو اتیلن گلایکول عمدتاً در مخازن، بشکه‌ها یا کیسه‌های بزرگ پلی‌اتیلنی (که معمولاً با پوشش مخزن اجاره ای یا پالت می‌آیند) بسته‌بندی می‌شود. اگر قصد خرید مونو اتلین گلایکول را دارید باید به این نکته توجه داشته باشید که بسته بندی محصول باید محکم و محافظتی در برابر آلودگی، رطوبت، و تغییرات دما باشد. مونو اتیلن گلایکول به نور فرابنفش حساس است.بنابراین، بسته‌بندی باید از نفوذ نور به محتوا جلوگیری کند. مخازن بسته‌بندی شده و یا محفظه‌های خاص با سایه‌بندی مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرند.رطوبت نیز می‌تواند بر خصوصیات MEG تأثیر بگذارد. بنابراین، باید از تماس مستقیم با آب و هوا ترجیحاً جلوگیری شود و بسته‌بندی باید مقاوم در برابر رطوبت باشد.مونو اتیلن گلایکول باید در محیط‌های خشک و خنک نگهداری شود. اگر مواد بسته‌بندی خیس شوند، می‌توانند باعث آلوده شدن مونو اتیلن گلایکول شوند.همچنین بسته بندی های MEG حتما بایستی دارای تاریخ انقضا باشند و در صورتی که تاریخ انقضا به اتمام رسیده باشد نباید مورد استفاده قرار بگیرند.

نکات ایمنی مونو اتیلن گلایکول

در هنگام استفاده از مونو اتیلن گلایکول جهت حفظ سلامتی رعایت یکسری نکات ایمنی الزامی است. بهتر است مکان استفاده از MEG دارای تهویه ی مناسبی باشد و اطمینان حاصل نمایید که هوا به درستی گردش دارد. در هنگام کار با مونو اتیلن گلایکول از تجهیزات حفاظتی مانند: عینک محافظ، دستکش و لباس محافظتی استفاده کنید تا MEG با پوست شما تماس مستقیم نداشته باشد.

در صورت تماس MEG با پوست، فورا محل تماس را با آب زیاد شستشو دهید و در صورت لزوم به پزشک مراجعه نمایید.تنفس بخارات MEG ممکن است برای سلامتی ضرر آور باشد. در مکان‌های با مهارت هوا، از ماسک تنفسی مناسب استفاده کنید.در هنگام حمل و انتقال MEG، از وسایل حمل مناسب و به دور از تماس با حرارت یا آتش اطمینان حاصل کنید. همچنین، MEG را در مکان‌های خنک و خشک ذخیره کنید.

مونو اتیلن گلایکول را با مواد شیمیایی دیگر مخلوط نکنید، مگر اینکه اطمینان حاصل کرده باشید که این ترکیبات با یکدیگر سازگار هستند. اگر مونو اتیلن گلایکول بلعیده شود، در مرحله ی اول بر روی سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد و ممکن است فرد با علائمی مانند: گیجی، اشکال در تنفس، قی و تغییرات متابولیکی مواجه شود. در مرحله ی بعدی ممکن است شش ها و قلب مورد حمله قرار گیرد و در نهایت به کلیه ها آسیب وارد شود. پس بهتر است هنگام استفاده از مونو اتیلن گلایکول نکات ایمنی به دقت رعایت شود تا هیچ گونه خسارت و آسیبی ایجاد نشود.

همچنین سعی کنید، مونو اتیلن گلایکول را در مکانی امن و به دور از دسترس کودکان و حیوانات قرار دهید. زیرا طعم شیرین این ماده ممکن است کودکان و حیوانات را به خود جذب نماید. MEG اثرات زیست محیطی مخربی ندارد. این ماده به آب های زیرزمینی نفوذ میکند و مجددا به مدار آب خوردن باز می گردد.

معایب مونو اتیلن گلایکول

تا این بخش از مقاله با ویژگی ها و کاربردهای مونو اتیلن گلایکول آشنا شدید و به این نکته پی بردید که مونو اتیلن گلایکول مزایای فراوانی دارد که باعث شده این ماده به یکی از مهم ترین مواد اولیه برای انواع فرآیندهای صنعتی تبدیل شود.با وجود تمام مزیت هایی که MEG دارد، این ماده محدودیت هایی نیز به همراه دارد که نمی توان از آن ها چشم پوشی کرد. به عنوان مهم ترین معایب مونو اتیلن گلایکول می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سمی بودن برای حیوانات
• قابل اشتعال است
• تحریک کننده ی پوست
• آسیب به محیط زیست در صورت دفع نامناسب
• امکان آسیب به چشم در صورت تماس مستقیم
• خشک شدن پوست در صورت استفاده مداوم
• ایجاد حساسیت در برخی از افراد