مونو اتانول آمین چیست؟ (کاربرد ها + روش تولید مونو اتانول آمین)

مونو اتانول آمین یا به اختصار MEA، ماده ای بدون رنگ و با بویی شبیه به آمونیاک است.اگر به ساختار مولکولی مونو اتانول آمین نگاهی بیندازیم، در آن یک آمین نوع اول و یک الکل نوع اول را مشاهده می نماییم. مونو اتانول آمین، ترکیب آلی مایع با ویسکوزیته بالاست. فرمول شیمیایی مونو اتانول به صورت HOCH_۲CH_۲NH_۲ است. مونو اتانول در بافت های طبیعی زنده به صورت گسترده ای وجود دارد. مونو اتانول آمین هم ویژگی های الکل ها و هم آمین ها را دارا می باشد به همین خاطر با هر دوی آنها واکنش نشان می دهد.مونو اتانول آمین کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارد و دارای خواص فراوانی است که در این مقاله به توضیح ویژگی ها و کاربردهای آن می پردازیم. لطفا تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.

مونو اتانول آمین چیست؟

مونو اتانول‌ آمین (به انگلیسی: Monoethanolamine یا MEA) یک ترکیب شیمیایی است که به عنوان یکی از آمین‌ها مطرح می‌شود. این ترکیب از خانواده آمین‌ها است که از یک گروه هیدروکسیل (-OH) و یک گروه آمینی (-NH2) تشکیل شده است. مونو اتانول آمین ها به عنوان دسته ای از الکل های آمینه محسوب می شوند.ترکیباتی مانند آنتی هیستامین، دیفن هیدرامین، کلرو فنوکسامین، دیمن هیدرینات و… از اتانول آمین ها ایجاد می شوند. در واقع مونو اتانول آمین ها هم خواص الکل و هم خواص آمین ها را دارا می باشند. به همین خاطر با هر دو گروه واکنش نشان می دهند. مونو اتانول آمین در دمای اتاق به شکل مایع هستند زیرا تبخیر پایینی دارند. با افزودن آب به مونو اتانول آمین نقطه ی انجماد آن به طور قابل ملاحضه ای کاهش پیدا می کند.

MEA در صنایع گاز و پتروشیمی به عنوان یک جذب کننده ی دی اکسید کربن(CO2) عمل می کند. همچنین در تولید داروها و محصولات آرایشی و بهداشتی از مونو اتانول آمین ها استفاده می شود. در صنایع مختلف دیگری مانند صنایع نفت و گاز هم از MEA استفاده می شود. اما استفاده از این ماده تنها به صنعت نفت و گاز محدود نمی شود و مونواتانول‌ آمین به‌عنوان یک ترکیب چندمنظوره در صنایع مختلف به‌کار می‌رود که در ادامه با کاربردهای متنوع آن آشنا می شویم.

تاریخچه مونو اتانول آمین

مونواتانول‌آمین (MEA)، که به عنوان اتانول‌آمین نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی با تاریخچه و کاربردهای گسترده است. در زیر تاریخچه‌ای اجمالی از MEA آورده شده است:

در سال ۱۸۵۰، مونواتانول‌آمین برای اولین بار توسط دو شیمیدان فرانسوی به نام‌های Anselme Payen و Jean François Persoz از اتانول سنتز شد. آنها این ترکیب را از آبگیرهای کامپی به‌دست آوردند.

در طی سال‌ها، MEA به عنوان یک ترکیب مهم در صنعت شیمیایی و صنایع مرتبط به کار رفته است. از آن زمان تا به امروز، این ترکیب به دلیل ویژگی‌های شیمیایی مختلف و کاربردهای متعدد خود، اهمیت بسیاری یافته است.

MEA در زمینه‌های مختلفی از جمله صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع داروسازی، و تولید برق به‌عنوان یک عامل جاذب گاز، تولید ترکیبات داروئی، تولید گاز CO2 در نیروگاه‌ها و موارد دیگر استفاده می‌شود.

 روش تولید مونو اتانول آمین

زمانی که ترکیبات شیمیایی اتیلن دی اکسید و آمونیاک در یک محلول آبی در کنار یکدیگر قرار داده شوند، با هم وارد واکنش می شوند. بر اثر چنین واکنشی موادی مانند: مونو اتانول آمین، دی اتانول آمین و تری اتانول آمین به وجود می آیند. در این روش تولید مونو اتانول آمین، بایستی به این نکته توجه کنید که فرایند تولید MEA به شدت گرماده است و در طی این فرآیند دما به مقدار قابل توجهی افزایش پیدا می کند و حتی ممکن است به درجه ی اشتعال نیز برسد. به همین خاطر است که تولید مونو اتانول آمین باید در محیطی کاملا ایمن و مجهز انجام شود.

با اینکه مونو اتانول آمین در طبیعت نیز وجود دارد و می توان به اشکال مختلفی آن را استخراج نمود، اما انجام این کار نیازمند صرف وقت زیاد و همچنین هزینه ی فراوانی است. ضمنا در صورت استخراج مونو اتانول آمین از طبیعت، مونو اتانول به دست آمده دارای ناخالصی های فراوانی است که مناسب مصارف صنعتی نمی باشد.

ویژگی های مونو اتانول آمین

مونو اتانول آمین دارای ویژگی های منحصر به فردی است که آن را از سایر مواد جدا می کند. به عنوان مهم ترین ویژگی های MEA می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مونو اتانول در گلیسیرین و استون حل می شود.
• مونواتانول آمین دمای جوش و نقطه ی انجماد خاصی دارد که به مشتریان کمک می‌کند تا در فرآیندهای مورد استفاده خود، دما را کنترل کنند.
• این ماده ی شیمیایی چسبناک است.
• نور می تواند موجب تجزیه ی این ماده شود.
• قابلیت جذب و حذف CO2 از جریان‌های گازی را داراست و از این ویژگی در فرآیندهای تصفیه گاز و جلوگیری از انتشار CO2 به محیط زیست بهره می‌برد.
• در فلزاتی مانند آلومینیوم، آهن و مس باعث ایجاد خوردگی می شود.
• رطوبت را جذب می کند و با دی اکسید کربن هوا واکنش می دهد.
• به عنوان یک ترکیب ضد‌یخ و حفاظتی در برخی از محصولات مصرفی و صنعتی نیز به کار می‌رود.
• به وسیله ی هوا اکسیده می شود و رنگ آن به زرد و حتی قهوه ای تبدیل می شود.

صنایع نیازمند به مونو اتانول آمین

مونو اتانول آمین در بسیاری از صنایع به عنوان ماده ی اولیه برای تولید محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. که همین امر باعث زیاد شدن درخواست خرید مونو اتانول آمین در بازار شده است. برای خرید و تهیه مونو اتانول آمین با کیفیت میتوانید از ما کمک بگیرید. در ادامه به برخی از مهم ترین موارد استفاده از مونو اتانول آمین اشاره کرده ایم:

• ساخت دارو
• تولید محصولات الکترونیکی
• تولید امولسیون کننده
• تولید مواد شوینده
• استفاده به عنوان واسطه شیمیایی
• ایجاد ترکیبات بازدارنده خوردگی

کاربردهای مونو اتانول آمین

مونو اتانول‌ آمین (MEA) یک ترکیب شیمیایی با کاربردهای گسترده در صنایع مختلف است. برخی از کاربردهای این ترکیب به شرح زیر می‌باشد:

سیمان کاری

استفاده از مونو اتانول آمین در سیمان، باعث تسریع در زمان خشک شدن سیمان می شود. همچنین این ماده از سیمان در برابر عواملی مانند یخ زدگی محافظت می کند. مونو اتانول آمین به عنوان یک تنظیم‌کننده زمان تاخیر در فرایند انجماد سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این به کار گیری از MEA باعث می‌شود فرآیند انجماد کنترل‌پذیرتر شود و زمان لازم برای خشک شدن و سخت شدن سیمان را مدیریت کند. می‌تواند به عنوان یک ماده افزاینده استحکام به سیمان اضافه شود. این افزودنی ممکن است بهبود قابلیت چسبندگی و مقاومت سیمان را افزایش دهد. به عنوان یک افزودنی کاهنده آب مصرفی در سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این باعث می‌شود که مقدار آب مورد نیاز برای تشکیل پاست سیمانی کاهش یابد.

صنایع بهداشتی

در ترکیبات خوراکی و مواد بهداشتی، MEA به عنوان یک ماده نرم‌کننده و ترتیب‌دهنده به کار می‌رود. از مونو اتانول آمین در تولید سورفکتانت ها استفاده می شود. یکی از اجزای اصلی انواع مختلف مواد شوینده، سورفکتانت است که MEA ماده ی اولیه ی تولید آن می باشد.

صنایع الکترونیک

در تولید برخی از محصولات الکترونیکی و قطعات الکتریکی، MEA به‌عنوان یک ماده افزودنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مونو اتانول آمین به عنوان یک ماده شیمیایی اصلی ممکن است در فرآیندهای تولید مواد الکترونیکی مورد استفاده قرار گیرد. این ممکن است شامل تولید سطوح مختلفی از نیترید و اکسیدهای مختلف باشد که در ساخت قطعات الکترونیکی نقش دارند. همچنین مونو اتانول آمین ممکن است در فرآیندهای تولید مواد کاتالیستی مورد استفاده قرار گیرد. این مواد کاتالیستی برای تسریع فرآیندهای شیمیایی و فیزیکی در تولید قطعات الکترونیکی مورد نیاز هستند.MEA در فرآیندهای تولید دیودها و ترانزیستورها نیز که بخش مهمی از قطعات الکترونیکی هستند، به عنوان یک ماده افزودنی مورد استفاده قرار می گیرد.

صنعت کشاورزی

در کشاورزی از مونو اتانول آمین برای خنثی کردن امولسیفایر های آنیونی استفاده می شود. همچنین مونو اتانول آمین در تولید آفت کش ها و نیز علف کش ها به کار برده می شود. مونو اتانول آمین به عنوان یکی از مواد اولیه مورد استفاده در تولید کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کودها معمولاً حاوی عناصر مختلف مورد نیاز گیاهان هستند. همچنین MEA ممکن است به عنوان یک افزودنی به محلول‌های آبی افزوده شود تا خاک را تقویت کرده و خصوصیات کشاورزی خاک را بهبود بخشد. به این مورد توجه داشته باشید که استفاده از مونو اتانول آمین یا هر ماده شیمیایی دیگر در کشاورزی باید با دقت و با رعایت مقادیر مشخص و دستورالعمل‌های ایمنی انجام شود تا هم اثربخشی افزایش یابد و هم محیط زیست و سلامتی انسان‌ها را حفظ کند.

آنتی فریز

مونو اتانول آمین (MEA) یک ترکیب شیمیایی است که در برخی از موارد به عنوان ماده آنتی‌فریز استفاده می‌شود. آنتی‌فریزها یا مواد ضد یخ در اصطلاح، موادی هستند که به موتورها و سیستم‌های خنک کننده افزوده می‌شوند تا از انجماد سیالات در دماهای پایین جلوگیری کنند. آنتی‌فریزها عمدتاً از گروه‌های مختلف شیمیایی مانند الکل‌ها، گلیکول‌ها و آمین‌ها تشکیل شده‌اند.

صنعت نساجی

یکی دیگر از کاربردهای مونو اتانول آمین در صنعت نساجی می باشد. MEA  در فرآیند آماده سازی نرم کننده ها و الیاف مورد استفاده قرار می گیرد.مونو اتانول آمین (MEA) در صنعت نساجی نقش مهمی دارد و به عنوان یک ماده افزودنی و پایدارکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.مونو اتانول آمین به عنوان یک ماده آرام‌ساز و مرطوب‌کننده برای الیاف مصنوعی و طبیعی در صنعت نساجی استفاده می‌شود. افزودن MEA به فرآیندهای نخ‌کشی و پردازش الیاف می‌تواند به کاهش الکتریسیته ساکنه و بهبود ویژگی‌های مکانیکی و ظاهری الیاف کمک کند.مونو اتانول آمین ممکن است در فرآیندهای رنگ‌بری بهبود بخشی در انتقال و جذب رنگ داشته باشد. این ماده می‌تواند به گیرایی رنگ‌ها در الیاف کمک کرده و نتایج بهتری در رنگ‌بری فراهم کند.

نیروگاه ها

در نیروگاه ها از مونو اتانول آمین برای قلیا کردن آب موجود در چرخه های بخار استفاده می شود. عمدتا از این ماده در راکتورهای آب تحت فشار و نیروگاه های هسته ای استفاده می شود. استفاده از مونو اتانول آمین در نیروگاه ها باعث کنترل میزان خوردگی اجزای فلزی می شود.

نکات ایمنی در هنگام استفاده از مونو اتانول آمین

استنشاق بخار مونو اتانول آمین باعث تحریک سیستم تنفسی می شود.  محیطی که در آن از MEA استفاده می کنند، باید تهویه ی مناسبی داشته باشد و همچنین هنگام کار با اتانول آمین بایستی از ماسک استفاده کنید. تماس مونو اتانول آمین با چشم، می تواند باعث قرمزی، سوختگی و حتی ورم چشم شود.

لازم است هنگام کار با این ماده، از عینک های مخصوص برای محافظت از چشم استفاده کنید. تماس مونو اتانول با پوست نیز می تواند باعث آسیب بافت ها و التهاب پوست شود. بنابراین هنگام کار بهتر است از دستکش برای پیشگیری از تماس پوست با مونو اتانول آمین استفاده کنید. در صورت تماس مونو اتانول با پوست شما، می بایست فورا به مدت نیم ساعت پوست خود را شستشو دهید و اگر لباس تان به این ماده آغشته شد نیز فورا لباس خود را تعویض نمایید.

در صورتی که مونو اتانول آمین بلعیده شود می تواند عوارضی مانند: حالت تهوع، سرگیجه، تحریک دستگاه گوارشی، افت فشار خون، بیهوشی و کما و آسیب به گلو و معده را در پی داشته باشد. اگر چنین اتفاقی برای شما رخ داد، به هیچ وجه خود را وادار به استفراغ کردن نکنید. در عوض سعی کنید تا چند ساعت از آشامیدن و خوردن پرهیز کنید.

نام های دیگر مونو اتانول آمین

مونواتانول‌آمین به عنوان یک ترکیب شیمیایی دارای چندین نام متداول است. تعدادی از نام‌های دیگر مونواتانول‌آمین عبارتند از:

1.  اتانول‌آمین(Ethanolamine)
2.  آمینو اتانول(Aminoethanol)
3.  MEA (اختصار از Monoethanolamine)
4.  بتا هیدروکسی اتیلامین(Hydroxyethylamine)
5. کلامین(Colamine)
6.  Ethanolamine (نام متداول در صنعت)
7. آمینو اتیل الکل (Aminoethyl alcohol)
8. اولامین (Olamine)
9. آمینو اتان (Aminoethan)
10. اتیلولامین (Ethylolamine)

این نام‌ها به تناسب با موارد مختلف ماننداستاندارد‌های شیمیایی یا کاربردهای خاص انتخاب می‌شوند.