مواد شیمیایی چیست؟
مواد شیمیایی به ترکیباتی اطلاق می‌شود که از عناصر شیمیایی تشکیل شده و قابلیت واکنش و تعامل با دیگر مواد را دارند. این مواد در طبیعت و در صنعت به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شوند و نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره انسان‌ها و جوامع دارند.
موادی که دارای ترکیبات شیمیایی معینی بوده و از ترکیب عناصر مختلف به وجود می آیند. مواد شیمییایی به دو دسته تقسیم می شوند:
خام در طبیعت
ساخته شدن به حالت سنتزی
و از طرف دیگر این مواد به دو دسته مواد آلی و معدنی نیز تقسیم می شوند. عامل اصلی اختلاف که بین این دو نوع مواد میدانیم، در عنصر کربن می باشد. آن نوع از مواد آلی که دارای کربن زیاد است، مقاومت حرارتی کمتری نسبت به مواد معدنی دارند. قصد داریم در این مقاله مواد شیمیایی ازمایشگاهی را بررسی کنیم.
در ابتدا خوب است بدانید که کلمه آزمایشگاه برگرفته از لغتی به زبان فرانسوی یعنی لابراتوار( laboratoire) میباشد. این کلمه یعنی مکانی که در آنجا، درباره ویژگی های مواد، کشف و تایید روابط موجود بین مواد مختلف و یا تشخیص چگونگی و دلیل وقوع پدیده ها، بررسی و نتیجه گیری میکنند و همچنین آزمایش های علمی از هر شاخه ایی مثل آزمایش های شیمیایی، فیزیکی، زیستی و یا طبی تشخیصی به انجام می رسد.
باید به شما بگوئیم که مواد آزمایشگاهی، با مواد شیمیایی تفاوت هایی دارند.
مواد شیمیایی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
مواد آلی و مواد غیرآلی. مواد آلی شامل ترکیباتی هستند که حاوی کربن هستند، مانند هیدروکربن‌ها، آلکان‌ها، الکل‌ها، اسیدها، امین‌ها و غیره. این مواد در بسیاری از فعالیت‌های بشری مانند صنعت، داروسازی، کشاورزی و تولید محصولات پلاستیکی استفاده می‌شوند.
مواد غیرآلی شامل ترکیباتی هستند که حاوی کربن نیستند. این مواد شامل فلزات، نمک‌ها، اکسیدها، اسیدها و بازها می‌شوند. فلزات مانند آهن، مس، روی و آلومینیوم در صنعت و ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. نمک‌ها مانند کلرید سدیم و کلرید پتاسیم در صنایع غذایی، شیمیایی و دارویی استفاده می‌شوند. اکسیدها مانند اکسید آهن و اکسید روی در تولید فولاد و رنگ‌ها استفاده می‌شوند. اسیدها و بازها در صنعت شیمیایی و داروسازی استفاده می‌شوند.
مواد شیمیایی در صنعت و تولید محصولات گوناگون بسیار حائز اهمیت هستند. آنها در تولید محصولات شیمیایی مانند پلاستیک، لاستیک، رنگ‌ها، رزین‌ها، مواد شوینده و غیره استفاده می‌شوند. همچنین، در صنعت داروسازی برای تولید داروها و محصولات بهداشتی نیز از مواد شیمیایی استفاده می‌شود.
احتیاط!
اما استفاده از مواد شیمیایی همراه با خطرات و مشکلاتی نیز همراه است. برخی مواد شیمیایی ممکن است سمی و آلوده باشند و برای سلامت انسان‌ها و محیط زیست ضرر داشته باشند. لذا در استفاده از مواد شیمیایی باید اصول بهداشت و ایمنی رعایت شود و از تمام تدابیر لازم برای جلوگیری از صدمات بهداشتی و زیست محیطی پیروی کرد.
در نتیجه، مواد شیمیایی به عنوان ترکیباتی با خواص و قابلیت‌های منحصر به فرد، در صنعت و زندگی روزمره انسان‌ها نقش بسزایی دارند. با این حال، باید همواره به کاربردها و خطرات احتمالی آنها توجه کرده و از استفاده مسئولانه و هوشمندانه از آنها اطمینان حاصل کرد.
انواع کاربردهای مواد شیمیایی:
مواد شیمیایی در زندگی روزمره ما در بسیاری از جوانب حضور دارند. به عنوان مثال، در صنعت خودروسازی از مواد شیمیایی برای تولید رنگ‌ها، پوشش‌ها و مواد ضد زنگ استفاده می‌شود. همچنین، در صنعت الکترونیک و کامپیوتر از مواد شیمیایی برای ساخت قطعات الکترونیکی مانند ترانزیستورها و مقاومت‌ها استفاده می‌شود.
در زمینه ساختمان و ساخت و ساز:
از مواد شیمیایی برای تولید مصالح ساختمانی مانند بتن، سیمان و چسب‌ها استفاده می‌شود. همچنین، در صنعت پلاستیک و لاستیک از مواد شیمیایی برای تولید انواع محصولات پلاستیکی مانند لوله‌ها، بطری‌ها و کیسه‌ها استفاده می‌شود.
در زمینه کشاورزی:
مواد شیمیایی برای تولید کودها و سموم کشاورزی استفاده می‌شوند. این مواد به کشاورزان کمک میکنند تا عملکرد و عملکرد محصولات خود را بهبود بخشند و در برابر آفات و بیماری‌ها مقاومت نشان دهند.
در صنعت داروسازی:
از مواد شیمیایی برای تولید داروها استفاده می‌شود. این مواد به عنوان مواد فعال در ترکیبات دارویی استفاده می‌شوند و به درمان بیماری‌ها و بهبود وضعیت صحی افراد کمک میکنند.
همچنین، مواد شیمیایی در صنعت آرایشی و بهداشتی : استفاده می‌شوند. از مواد شیمیایی برای تولید لوازم آرایشی مانند لاک ناخن، رژلب و کرم ضد آفتاب استفاده می‌شود. همچنین، مواد شیمیایی در تولید محصولات بهداشتی مانند صابون، شامپو و کرم پوست استفاده می‌شود.
در زمینه غذا و تغذیه:
مواد شیمیایی حائز اهمیت هستند. از مواد شیمیایی برای حفظ و نگهداری غذاها استفاده می‌شود. مواد نگهدارنده، آنتی‌اکسیدان‌ها و رنگ‌های مصنوعی از جمله مواد شیمیایی است که در صنعت غذا و تغذیه استفاده می‌شود. این مواد به غذاها کمک میکنند تا برای مدت طولانی تر نگهداری شوند و از فساد جلوگیری کنند.
استفاده از مواد شیمیایی در صنعت حفاری و استخراج نفت:
از مواد شیمیایی استفاده می‌شود. مواد شیمیایی مانند مواد شستشو، حلال‌ها و مواد ضد اکسیداسیون در فرآیندهای حفاری و استخراج نفت استفاده می‌شوند. این مواد به تمیز کردن تجهیزات حفاری، جلوگیری از رسوبات و بهبود عملکرد فرآیندهای استخراج نفت کمک میکنند.
به طور کلی، مواد شیمیایی در بسیاری از صنایع و بخش‌های زندگی ما حائز اهمیت هستند. با این حال، باید همواره به خطرات و اثرات جانبی محتمل این مواد توجه کرده و از استفاده مسئولانه و هوشمندانه از آنها اطمینان حاصل کرد. همچنین، باید تلاش کنیم برای پیدا کردن جایگزین‌هایی برای مواد شیمیایی که کمتر خطراتی داشته باشند و به محیط زیست کمتر آسیب برسانند.
تفاوتهای مواد آزمایشگاهی با سیایر مواد شیمیایی:
الف-از نظر ماهیت و استفاده می توان گفت با مواد دیگر یکسان، ولی دارای درصد خلوص بالاتری می باشند.
ب- این مواد دارای گریدهای مختلفی هستند. از معروف ترین این گریدها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- گرید AR: برای مصرف کلی
۲- گرید FCC: برای آزمایشگاه های تولید مواد غذایی
۳- گرید OR: برای کاربردهای تحقیقاتی
۴- گرید TECHNICAL: برای آزمایشگاه های صنعتی
۵- گرید USP: برای مواد شیمیایی با کیفیت بالا که از معروفترین برندها هستند.
۶- گرید NF در مواد شیمایی: گریدی است که با کتاب فرمول ملی آمریکا مطابقت دارد.
البته لازم به ذکر است که مواد شیمیایی آزمایشگاهی برای تست های فیزیکی، واکنش های شیمیایی، تجزیه و آنالیز های شیمیایی با درجه خلوص متفاوت استفاده می شوند. مواد آزمایشگاهی یا به صورت ایرانی و یا وارداتی خارجی در بازار موجود هستند.
کاربرد مواد شیمیایی آزمایشگاهی:
البته لازم به ذکر است مواد آزمایشگاهی کاربردهای بسیار متنوعی دارند بسیار گوناگون است. در علومی مانند: انگل شناسی، کالبد شناسی و ژنتیک، داروسازی، صنایع پتروشیمی و نفت و گاز، صنایع کاشی و سرامیک، ساخت وسایل آرایشی و بهداشتی، صنایع تولید چسب، صنایع رنگ سازی، نیروگاه های تولید انرژی، تحقیقات گیاه شناسی، آبکاری فلزات و …. از این آن ها می باشند.
باید از مواد شیمیایی آزمایشگاهی تنها در صورت نیاز و برای استفاده در آزمایشگاه استفاده کنید و از استفاده غیرحرفه ای و غیرضروری آنها خودداری کنید.
نکته اولیه که باید در نظر گرفته شود هنگام خرید و معرفی مواد شیمیایی آزمایشگاهی، خواندن برچسب و بسته بندی روی ظرف است. برچسب تمام اطلاعات لازم را ارائه می‌دهد از جمله نام علمی ماده، فرمول شیمیایی، تاریخ انقضا، سطح خلوص، هشدارها، احتیاط‌ها، محل نگهداری، اولین کمک لازم در صورت آسیب، نقطه ذوب یا جوش، چگالی و سایر جزئیات. علاوه بر این، شخص مسئول خرید و رسیدگی به این مواد در آزمایشگاه باید تجربه و تخصص لازم را داشته باشد. یک جنبه مهم دیگر برای موردنظر قرار دادن این مواد، بسته بندی آنها است که نباید هیچ مشکلی داشته باشد. بسته بندی باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که امکان نگهداری بلندمدت را فراهم کند و در حمل و نقل ایمنی را فراهم کند. قبل از سفارش دادن این مواد، شرایط نگهداری باید به درستی آماده شود. به عنوان مثال، منطقه نگهداری باید دارای تهویه کافی باشد یا مواد قابل تبخیر یا قابل اشتعال باید در مناطق مناسب آزمایشگاه قرار گیرند. ارزش ذکر دارد که بسیاری از کشورها در سراسر جهان این مواد را تولید و صادر میکنند. بالاترین رتبه‌بندی در بازار صادرات متعلق به ایالات متحده و چین است که در مجموع ۲۸ کشور این مواد را صادر میکنند. دلیل قوی بودن آنها در این بازار صادرات، توانایی تبدیل مواد شیمیایی است. به دلیل عدم توانایی ایران در تبدیل مواد شیمیایی خام، ۶۸٪ واردات آن به مواد شیمیایی اختصاص دارد. با این حال، بیشتر مواد شیمیایی خام در ایران به صورت خام صادر می‌شوند. چین (رتبه اول)، امارات متحده عربی، کره جنوبی، ترکیه و آلمان کشورهایی هستند که به ترتیب برای صادرات مواد شیمیایی به ایران رتبه‌بندی دارند.
لیست مواد شیمیایی ازمایشگاهی:
برای خرید مواد شیمیایی می توانید از وبسایت شیمی بازار نیز دیدن نمایید