جوش شیرین چیست؟

جوش شیرین چیست؟

جوش شیرین نوعی پودر کریستالی سفید با فرمول شیمیایی NaHCO 3 است که با نام های دیگری مانند بی کربنات سدیم، بی کربنات سودا، سدیم هیدروژن کربنات یا کربنات اسید سدیم نیز شناخته می شود. این ماده که در دسته نمک های اسیدی قرار می گیرد، از ترکیب اسید کربنیک) و سود پرک (صفحه خرید سود پرک) تشکیل شده و به عنوان یک قلیایی ملایم، با دیگر مواد شیمیایی واکنش نشان می دهد. جوش شیرین در دمای بالاتر از ۳۰۰ درجه فارنهایت (معادل ۱۴۹ درجه سانتیگراد)، به ماده پایدارتری به نام کربنات سدیم، آب و دی اکسید کربن قابل تجزیه می باشد.

برای خرید جوش شیرین یا همان سدیم بی کربنات باید به صفحه خرید سدیم بی کربنات مراجعه کنید.

جوش شیرین دارای طیف گسترده ای از خواص از جمله تمیز کردن، بو زدایی، اطفاء حریق و… است و مخصوصا در مورد بو، می تواند به جای پوشاندن یا جذب، آن را به لحاظ شیمیایی خنثی کند. به همین سبب در مواردی مانند نمک حمام و پودرهای ضد تعریق و خوشبو کننده بدن، بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. جوش شیرین، حتی در مواقعی که اسیدهای کاهش دهنده pH یا بازهای افزایش دهنده PH، به محلول اضافه شوند، تمایل به حفظ pH 8.1 دارد. از این رو در آنتی اسیدها و محصولات تمیز کننده دندان مصنوعی کاربرد فراوان دارد. همچنین در دهانشویه ها و خمیر دندان ها و برخی دیگر از محصولات بهداشت دهان و دندان، می تواند وجود داشته باشد. در ادامه به بررسی کاربردها و نحوه تولید جوش شیرین خواهیم پرداخت.

کاربردهای جوش شیرین

جوش شیرین به دلیل خواص شیمیایی خاص خود دارای کاربردهای متعددی است که در ابتدا به کاربردهای خانگی آن اشاره می کنیم:

دهان شویه و سفید کننده دندان:

دهان شویه یک محلول طبی برای حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان ها است و می تواند با نفوذ به گوشه های دهان و شکاف های دندان ها، لثه ها و زبان، مکمل مسواک و سایر روش های بهداشتی برای تمیز کردن دندان باشد. بسیاری از افراد از جوش شیرین به عنوان جایگزین دهانشویه های صنعتی استفاده می کنند. زیرا خواص ضد باکتریایی و همچنین سفید کنندگی آن، می تواند به خوبی نقش دهان شویه را ایفا کند. در این مورد باید گفت که اگرچه جوش شیرین نمی تواند به مقدار قابل توجهی سطح باکتری های دهان را کاهش دهد، با این حال، با افزایش سطح pH بزاق دهان، می تواند در مهار رشد باکتری ها موثر باشد. به منظور استفاده از جوش شیرین به جای دهان شویه، باید ۱/۲ قاشق چایخوری یا ۲ گرم جوش شیرین را با نصف لیوان یا۱۲۰ میلی لیترآب گرم مخلوط کرده و سپس در دهان قرقره کنید.

همانگونه که گفته شد، جوش شیرین دارای خاصیت سفید کنندگی برای دندان نیز هست. به نحوی که با توجه به نتایج تحقیقات می توان گفت که خمیر دندان های حاوی جوش شیرین برای سفید کردن دندان ها و از بین بردن پلاک، بهتر از خمیردندان های بدون جوش شیرین عمل خواهد کرد. این تاثیر از آن رو است که جوش شیرین دارای خواص سایشی ملایمی می باشد و می تواند به شکستن پیوندهای مولکولی لکه های دندان، کمک کند.

دئودورانت یا پودر عرق گیر:

علی رغم آنکه عرق انسان بدون بو می باشد، اما پس از تجزیه و از طریق باکتری های موجود در زیر بغل، به مواد زائد اسیدی تبدیل می شود که بوی نامطبوعی دارند. جوش شیرین، به دلیل خاصیت خنثی سازی بو، می تواند به عنوان یک دئودورانت طبیعی به منظور از بین بردن بوی عرق مورد استفاده قرار گیرد. البته برای استفاده از جوش شیرین به عنوان عرق گیر خانگی، بهتیر است آن را به تنهایی و مستقیما بر روی سطح پوست قرار ندهید و ترجیحا پس از ترکیب با روغن نارگیل (یا انواع روغن های طبیعی دیگر)، کره یا نشاسته ذرت، مصرف کنید.

بو زدایی:

گفتیم که جوش شیرین قابلیت خنثی سازی بو را دارد. بنابراین می تواند در خانه به عنوان خوشبو کننده و یا از بین برنده بود در فضاهای مانند بخچال استفاده شود. به منظور استفاده از جوش شیرین برای بوزدایی در یخچال، می توانید یک فنجان از جوش شیرین خشک را در یخچال قرار دهید.

اغلب خوشبو کننده های صنعتی، بوی بد را از بین نمی برند، بلکه با جایگزین کردن مولکول های خود، بوی قبلی را پنهان می کنند. علاوه بر این اغلب آن ها دارای مواد صنعتی مضرری هستند و استفاده از آن ها می تواند دارای عوارضی باشد. به همین دلیل جوش شیرین می تواند جایگزین ایمن و مناسبی برای خوشبو کننده های هوا باشد، زیرا نه تنها فاقد مواد شیمیایی صنعتی است، بلکه ذرات بو را کاملا خنثی می کند.

سفید کننده سطوح و لباس ها:

جوش شیرین به دلیل خاصیت ضد باکترایی خود، یک سفید کننده و تمیز کننده ارزان و دردسترس می باشد که برای لباس و سطوح نیز کاربرد مشابه دارد. زیرا به دلیل قلیایی بودن، می تواند به از بین بردن کثیفی و لکه کمک کند. به این منظور می توان ۱/۲ فنجان جوش شیرین را به مقدار متوسطی از مواد شوینده لباسشویی اضافه کرد.

جوش شیرین همچنین قدرت پاک کننده بالایی نیز دارد و در صورت ترکیب با اسیدهایی مانند آب لیمو یا سرکه می تواند به کنترل رشد میکروارگانیسم های مضر از جمله کپک یا باکتری های در محیط های مستعد مانند آشپزخانه و سرویس های بهداشتی کمک کند. بدین منظور می توانید جوش شیرین را با مقداری مساوی از آب لیمو و کمی آب، ترکیب کرده و خمیر آماده شده را با اسفنج یا پارچه بر روی سطح مورد نظر قرار داده و پس از مدتی بشویید. این محلول می تواند در شستشوی مواردی مانند کتری ها، فنجان های لکه دار، سطوح سنگ مرمر رنگ آمیزی شده، لکه های چربی، کاشی آشپزخانه و حمام، گرفتگی فاضلاب، نقره های کدر شده، مایکروویوها و… موثر باشد.

جوش شیرین علاوه بر این می تواند مصارف خانگی دیگری مانند لکه زدایی فرش، شستشو و باکتری زدایی میوه و سبزیجات، خشوبو کننده کفش و … نیز داشته باشد.

روش تولید جوش شیرین

جوش شیرین به روش های مختلفی قابل تولید می باشد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

یکی از روش های تهیه جوش شیرین، تبلور در محلول آبی از یون های Na+ (ac)+ HCO3 – (ac)، به منظور به دست آوردن NaHCO3 می باشد. این روش یک روش آزمایشگاهی است که قابلیت اجرا در ابعاد و اندازه های کوچک را دارد.

از دیگر روش های تولید جوش شیرین، روشی است که به Solvay مشهور است و اشاره به یک فرآیند شیمیایی پیوسته دارد است که در سطح صنعتی و برای تولید انبوه کربنات سدیم یا جوش شیرین به کار گرفته می شود. در این روش می توان جوش شیرین را از سنگ معدن ترونا یا سنگ آهنک، تهیه کرد. مراحل تولید بدین نحو است که پس از استخراج سنگ، به انواع کارخانه های فرآوری منتقل می شود و در آنجا، سنگ معدن به دوغ آب کربنات سدیم که حاوی کربنات سدیم و جوش شیرین (بی کربنات سدیم) است، تصفیه می گردد.

سپس، محلول میانی یا همان کربنات سدیم، در یک سانتریفیوژ قرار داده می شود تا مایع را از کریستال ها جدا کند. در اینجا کریستال ها در محلول بی کربنات موجود در حلال چرخشی حل شده و به یک محلول اشباع تبدیل می شوند. این محلول به منظور حذف مواد غیر محلول فیلتر می شود و سپس از طریق مخزن تغذیه به بالای برج کربناته پمپاژ می گردد. همچنین دی اکسید کربن تصفیه شده نیز به پایین برج وارد شده و تحت فشار نگه داری می شود. محلول سدیم اشباع شده، در حین حرکت در برج، سرد شده و با دی اکسید کربن واکنش می دهد تا بتواند بلورهای بی کربنات سدیم را ایجاد کند. بلورهای تولید شده، در پایین برج جمع آوری شده و به یک سانتریفیوژ دیگر منتقل می گردند و در آنجا محلول اضافی فیلتر و تصفیه می شود.

در ادامه، بلورها در محلول بی کربنات شسته شده و به یک ماده کیک مانند آماده برای خشک شدن تبدیل می شوند. این کیک آماده، در فلاش خشک کن، خشک می شود. در نهایت این فرآنید می تواند بیش از ۹۹ درصد جوش شیرین خالص ارائه دهد.

حالا بلورهای خشک شده بی کربنات سدیم که دارای اندازه های مختلفی هستند، بر اساس اندازه دسته بند یو از یکدیگر جدا می شوند. اندازه های استاندارد و ویژه، اغلب به منظور برآوردن نیازهای خاص مشتریان تولید می شوند و هر اندازه مصارف خاص خود را دارد. برای مثال پودر شماره ۱ و گرانول ریز شماره ۲، کاربردهای متنوعی در غذاها، مواد شیمیایی و داروها دارند. گریدهای گرانول ۴ و ۵ در شیرینی ها و دونات ها، ترکیبات پاک کننده، برخی داروهای دیگر استفاده می شوند.

روش های دیگری برای تهیه و تولید جوش شیرین وجود دارد که در آن، از مواد معدنی فلزی استفاده می شود. به نحوی که محلول ها در معرض عملکرد غشاهای یونی که در محفظه های محدود قرار دارند، واقع می شوند. سپس محفظه های اصلی توسط سطوح آنیونی دوقطبی جدا شده و غشاهای موجود در یک طرف را از غشاهای یونی موجود در طرف دیگر جدا می کنند. در نتیجه این فرآیند که فرآیند الکترودیالیز نام دارد، محلولی کبه نام جوش شیرین تشکیل و استخراج می گردد.